Principi i istorija odnosa arhitekture i akustike

Abstract

Istraživanje zvuka u istoriji arhitekture često je nepravedno zanemareno u senci vizuelnih aspekata graditeljstva. Pored toga što ima suštinski značaj za opažanje okruženja i orjentaciju u prostoru, zvuk je kroz istoriju kulture shvatan i kao veza materijalnog i duhovnog plana, te je zauzimao posebno mesto u sakralnoj arhitekturi, tom najuzvišenijem graditeljskom izrazu koji odslikava kosmološku simboliku ̶ analogiju makrokosmosa i mikrokosmosa. Polazište ovog rada jeste da opšti odnos arhitekture i zvuka ne počiva isključivo na tehničkom znanju, već da je razvijan i u kontekstu duha vremena u kome je graditeljstvo stvarano. Shodno tome, njegovo razmatranje iziskuje multidisciplinarni pristup koji omogućava istraživanje arhitektonskog dela kao slojevite prostorno-vremenske strukture. Sagledavanjem antičke analoške misli duboko utkane u evropsku kulturu i istorije razumevanja zvuka koja je bila od značaja za arhitekturu, sa jedne strane, i arheoakustičkih istraživanja, sa druge strane, u radu je zvuk posmatran dvojako: (1) kao harmonijski zvuk koji je našao svoje mesto u primeni muzičke analogije u graditeljstvu i (2) kao impulsni odziv koji služi za kvantifikovanje pokazatelja zvučnog polja i omogućava međusobno poređenje različitih prostora, te se pretežno koristi u savremenim arheoakustičkim istraživanjima. Ova dva komplementarna pristupa objedinjena su u studiji slučaja u okviru koje je istraživan odnos zvuka i arhitekture u moravskoj stilskoj grupi (kraj XIV – početak XV veka). Cilj ovog istraživanja jeste da ukaže na relevantnost šireg kulturološkog konteksta i ponudi dosad neistraženi ugao u sagledavanju dinamike opšteg odnosa arhitekture i akustike kroz istoriju, kao i da pokaže da graditeljsko nasleđe srednjovekovne Srbije čini osnov za sprovođenje arheoakustičkih istraživanja, uprkos ograničenosti postojeće teorijske i empirijske građe.

The research of sound in history of architecture is unjustly neglected on behalf of its visual aspects. Besides the signicicance for perception of environment and orientation in space, through the cultural history the sound is comperhended as a connetion between material and spiritual worlds. Therefore, it had a special place in sacral architecture, the most sofisticated expression of building culture that represents the cosmological symbolism (macrocosmos–microcosmos analogy). Statring point of this research is that the general relatedness of architecture and sound does not exlusevely rest on technical knowledge, but it is also developed in context of the spirit of building period. Consequently, the research requires multidisciplinary approach to architectural piece as a complex space-time structure. Due to the antique analogical thinking deeply interweaved with European culture and history of understanding the sound, relevant for the development of architecture, as well as the contemporary archeoacoustic researches, the aspect of sound in this dessertation is considered as (1) harmonic sound which has found its place in the application of musical analogy in architecture, as well as (2) impulse response which provides acoustical parameters – quantifiers that enable the comparison of various spaces’ acoustics. Those two complementary approaches are combined in the case study that research the relatedness of sound and medieval Serbian architecture of moravian style (end of XIV – begining of XV century). The overall goal of this research is to point out the relevance of wide cultural context and offer so far unexplored aspect of historical dynamics between architecture and acoustics. Moreover, it strives to show that architectural heritage of medieval Serbia is the base for archeoacoustical research despite the limitations of the existing theoretical and empirical material.