NOVIJA PROUČAVANJA CRNE NOGE KROMPIRA U SRBIJI

Abstract

Bolest crna noga krompira se poslednjih godina redovno javlja na području Vojvodine, jednom od najvećih regiona gajenja ove biljne vrste. Prema literaturnim izvorima, tokom 1990-ih bakterije Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum i Pectobacterium atrosepticum se navode kao glavni prouzrokovači ove bolesti, a novija istraživanja ukazuju na sve češću prisutnost prouzrokovača Pectobacterium brasiliense, a u pojedinačnim slučajevima i Dickeya dianthicola. Obzirom na utvrđeni diverzitet, cilj ovog rada je bio da se izvrši identifikacija prouzrokovača crne noge krompira na području Bačke (Vojvodina) i utvrdi distribucija populacija u 2020. i 2021. godini. Tokom jula 2020. i 2021. godine vršen je monitoring useva krompira i sakupljeno je 40 uzoraka sa simptomima crne noge. Tokom 2020. u lokalitetu Maglić uzorci su prikupljeni sa sorti VR808 (28 ha) i Brooke (18 ha), a tokom 2021. iz lokaliteta Maglić sa sorti VR808 (10,2 ha), Kiebitz (18,6 ha), Brooke (9 ha) i nepoznate sorte (1,5 ha) i lokaliteta Sombor sa sorti VR808 (52 ha) i Pirol (41 ha). Izolacija je vršena na kristal violet pektat podlogu (CVP), a čiste kulture održavane su na hranljivom agaru (NA). Patogenost je testirana na kriškama krompira i metodom uboda u stablo mladih biljaka krompira. Metodom lančane reakcije polimeraze (PCR) sa parom prajmera dnaXf/dnaXr vršena je amplifikacija DNK izolata i dobijeni produkti su sekvencirani. BLASTn program je korišćen za poređenje sekvenci izolata poreklom sa krompira iz Srbije sa deponovanim sojevima u NCBI bazi. Filogenetsko stablo je konstruisano (MegaX softver) za utvrđivanje srodnosti izolata sa referentnim sojevima istih vrsta. Nakon izvršene izolacije, na CVP podlozi su dominirale beličasto-krem kolonije koje su formirale udubljenja u podlozi. Za dalji rad odabrano je 92 izolata. Svi izolati su nakon 24 sata izazvali maceraciju kriški krompira uz prisustvo neprijatnog mirisa. Na mladim biljkama krompira početni simptomi su se javili dva dana nakon inokulacije u vidu vodenih lezija na mestu uboda, koje su se kasnije širile duž stabljike u vidu nekroze. Posle petog dana od inokulacije biljke su potpuno propadale. Prema rezultatima analiziranih sekvenci dnaX gena, izolati sa krompira iz 2020. su identifikovani kao P. c. subsp. carotovorum (VR808, Brooke), P. brasiliense (Brooke) i P. versatile (VR808), prisutni u kombinovanoj infekciji. Svi izolati prikupljeni 2021. pripadaju vrsti P. brasiliense (VR808, Kiebitz, Brooke, Pirol, nepoznata sorta). Pripadnost ovim vrstama potvrđena je i filogenetskom analizom. Najnovija istraživanja crne noge krompira ukazuju da je došlo do izmene u populaciji prouzrokovača bolesti i da je trenutno bakterija P. brasiliense dominantna i sve prisutnija vrsta u Vojvodini.