VARIJABILNOST MORFOLOŠKIH KARAKTERISTIKA LISTOVA DIVLJE KRUŠKE (Pyrus pyraster (L.) Burgsd.) NA PODRUČJU PIO „KOSMAJ“

Abstract

Divlja kruška je na prostoru Srbije autohtona vrsta drveća koja je svrstana u kategoriju vrsta „pod rizikom“. Hibridizacija sa kultivarima koji se uzgajaju za proizvodnju voća je veoma česta, što otežava identifikaciju čistih divljih voćkarica i predstavlja jedan od ugrožavajućih faktora koji dovode do genetičke erozije autohtonog genofonda. Cilj rada je utvrđivanje unutarpopulacione varijabilnosti selekcionisanih test stabala divlje kruške na području Predela izuzetnih odlika „Kosmaj“, kao osnove za konzervaciju raspoloživog genofonda. Listovi su sakupljeni sa 16 test stabala selekcionisanih na području Kosmaja (100 listova po stablu), na kojima su analizirani sledeći kvantitativni i kvalitativni parametri: dužina lisne ploče, maksimalna širina lista, dužina lisne ploče od osnove lista do dela na kome je merena maksimalna širina, dužina peteljke, ugao vrha lista, ugao osnove lista, površina lisne ploče, obim lisne ploče, odnosno oblik lista, oblik osnove lista, oblik vrha lista, obod lista. Sakupljeni listovi (ukupno 1600) su herbarizovani, skenirani i izmereni pomoću softvera ImageJ, dok je statistička obrada podataka urađena pomoću softvera Statgraphics Centurion XVII i Statistica 6.0. Materinsko stablo 35 se izdavaja u odnosu na druga na osnovu dobijenih prosečnih vrednosti kvantitativnih parametara, dok se materinsko stablo 27 izdvaja na osnovu kvalitativnih parameter. Rezultati istraživanja pokazali su da su sve dobijene vrednosti statistički značajne (p < 0,05), što ukazuje na postojanje zadovoljavajućeg stepena genetičke varijabilnosti između ispitivanih stabala, koji predstavlja dobru osnovu za očuvanje i usmereno korišćenje genofonda ove vrste.