Varijabilnost preživljavanja i rasta sadnica različitih klonova crne topole (Populus nigra L.) u plavnim uslovima Velikog ratnog ostrva

Abstract

Crna topola (Populus nigra L.) pripada ugriženim vrstama Srbije koje rastu na vlažnim staništima. Ovo istraživanje je sprovedeno na Velikom ratnom ostrvu, koje se nalazi na ušću reke Save u Dunav, na teritoriji grada Beograda. Cilj ovog istraživanja bio je da se utvrdi procenat preživljavanja i dinamika rasta sadnica različitih klonova crne topole u prvoj godini nakon sadnje u plavnim uslovima Velikog ratnog ostrva. Evidentiranje preživelih sadnica i merenje visina i prečnika obavljeni su 2019. godine, prvi put u proleće (18. aprila 2019.), drugi put u toku leta (18. jula 2019.), nakon perioda poplava, a treći put u jesen (4. oktobra 2019.), na kraju vegetacionog perioda. U radu su prikazani rezultati deskriptivne statistike, jednofaktorijalne analize varijanse (One-Way ANOVA) i klaster analize. Na osnovu rezultata istraživanja, najveći procenat preživljavanja nakon perioda plavljenja zabeležen je kod klona 9 (85,70%), kod koga je i na kraju vegetacionog perioda preživelo 78,60% sadnica. Može se konstatovati da sadnice crne topole klona broj 9, na osnovu visokog procenta preživljavanja, imaju potencijal da budu korišćene za pošumljavanje plavnih područja, kakvo je Veliko ratno ostrvo. Međutim, sadnice ovog klona su pokazale znatno manje vrednosti izmerenih visina i prečnika, u odnosu na sadnice većine klonova i uglavnom su bile oštećene. Sa druge strane, sadnice klona 3 su bile superiornije na osnovu srednjih vrednosti visina i prečnika, dobijenih nakon merenja u sva tri perioda, uključujući i period posle plavljenja. Sadnice ovog klona imale su zadovoljavajući procenat preživljavanja, ali se on konstantno smanjivao. Klon broj 1 se izdvojio prema najslabijim rezultatima, kako u pogledu preživljavanja na kraju vegetacionog perioda, tako i u pogledu srednjih vrednosti visina i prečnika sadnica. Prilikom korišćenja ove vrste, posebnu pažnju potrebno je posvetiti očuvanju genofonda i izbegavanju osnivanja komercijalnih monoklonskih zasada, posebno u zaštićenim područjima, kao što je predeo izuzetnih odlika "Veliko ratno ostrvo".